Schrijftips: muziek
Veel schrijvers draaien muziek tijdens het schrijven. Hoewel ik dat vroeger wel deed, lukt dat nu niet meer; het moet voor mij stil zijn om me te kunnen concentreren. Toch speelt muziek wél een grote rol in mijn werk. Zo laten Zania en Virginia zich meevoeren met de trommels van de Terrazones in Het groene kristal, speelt Duncan in mijn tweede boek Het Huis van de Roos piano en draait het in het korte verhaal Onvoltooid (Dansende Olifanten op het ijs) om een onvoltooide symfonie van Schubert.
Muziek inspireert en vaak blijft het daarbij, maar muziek kan dus ook echt een rol spelen in je verhaal. Hoe doe je dat?
- Verdiep je in de muziek.
Eigenlijk begint alles eerst met onderzoek. Wat voor muziek is het? Door wie is het gemaakt? Wanneer is het gemaakt? Wat heeft de maker zelf over de muziek gezegd? Of het nou modern of klassiek is maakt niet uit, je moet gewoon alles er van weten. Pas daarna kijk je of je en wat je van die kennis gebruikt.
- Verdiep je in het instrument.
Gaat het niet zo zeer om een specifiek muziekstuk, maar speelt je personage een instrument? Weet dan hoe dat werkt. Je hoeft het daarvoor niet zelf te kunnen. Bij piano of gitaar kun je bijvoorbeeld op YouTube kijken naar filmpjes en zo de vingerzetting zien, of bij blaasinstrumenten hoe je je mond houdt en hoe je het instrument vast houdt. Allemaal heel belangrijk voor het volgende onderdeel.
- Vertaal de muziek in taal.
Het bijzondere van een boek is dat je door tekst te lezen van het verhaal een voorstelling maakt in je eigen hoofd en dat is inclusief de muziek. Dat lukt alleen als je het gevoel van wat de muziek doet, kunt overbrengen aan de lezer.
Je mag gebruikmaken van termen die in de muziek voorkomen, maar wees voorzichtig. De meeste mensen hebben een idee wat vibrato is, maar het verschil tussen mineur en majeur is al lastiger en bij een ostinato (kort, herhalend motief, bijvoorbeeld een herkenbaar basloopje) haakt men echt af.
Bedenkt vooral hoe je zelf muziek beleeft. Van ritmische muziek wil je lijf meebewegen, bassen voel je in je buik. Als je muziek hoort doe je je ogen dicht en wiegt mee of gaan de haren op je arm recht op staan.
Een instrument bespelen of zingen is ook heel fysiek. Als je op een saxofoon blaast voel je het trillen van het riet op je lippen, bij piano voel je de druk van de toetsen en bij gitaar kunnen de snaren in je vingers snijden als je lang speelt. Ook het instrument zelf doet iets met je. Zo voel je een cello trillen als je het tussen je benen houdt. Bij zingen is de ademhaling heel belangrijk. Je gebruikt je buikspieren om je borstkas open te houden, bij klassieke zang houdt je je kaak ontspannen en open je je mond om klank te maken. Bij rock zit daar meer spanning op en hou je ook nog een microfoon vast.
- De rol van muziek in je verhaal.
Als laatste is het goed om na te denken welke rol muziek in je verhaal speelt. Vaak is muziek gelinkt aan een gelegenheid of juist aan een herinneringen. Muziek is emotie. Bedenk maar eens welke rol het in je eigen leven heeft. Voor mezelf is die best groot, ook al luister ik niet vaak meer en kan ik er zelf niet meer regelmatig mee bezig zijn. En misschien is juist dat wel de reden waarom het een rol speelt in mijn boeken. Bloed kruipt waar het niet gaan kan.
Dit artikel is verschenen in Celtica’s Magazine van april 2020.